Η εξέλιξη και τα εντυπωσιακά ευρήματα της υποβρύχιας αρχαιολογίας από τη μία και το ολοένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την ορθότερη και αποτελεσματικότερη διαχείριση της πολιτισμικής κληρονομιάς από την άλλη, διαμορφώνουν ένα ευρύ πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια διάφορες δυναμικές τάσεις για τη διαχείριση της ενάλιας – υδάτινης πολιτιστικής κληρονομιάς, τόσο σε τοπικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο προτάθηκε και η μεταδιδακτορική έρευνα που αφορά τη μελέτη και την ανάπτυξη μεθοδολογικών εργαλείων που θα συνεισφέρει στην αποτελεσματικότερη και ουσιαστικότερη διάδραση μεταξύ αυτού του ιδιαίτερου πολιτιστικού κεφαλαίου και του κοινού.

Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα προσεγγίζει το θέμα σε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη αφορά τη θεωρία και τη μεθοδολογία της μουσειολογίας και στοχεύει σε μια αναλυτική προσέγγιση των δεδομένων που χαρακτηρίζουν την υδάτινη πολιτιστική κληρονομιά με σκοπό το συνδυασμό τους με μουσειολογικές αρχές και την παραγωγή ενός πλαισίου αναφοράς. Το δεύτερο ζητούμενο είναι η ανάπτυξη τεχνολογικών μεθόδων – εργαλείων, που θα εξυπηρετήσουν την επικοινωνία της υδάτινης πολιτιστικής κληρονομιάς με το κοινό. Οι δυνατότητες αξιοποίησης είναι σημαντικές και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μέχρι σήμερα ένα μικρό μόνο μέρος αυτών έχει γίνει αντιληπτό, γίνεται προφανές ότι η προοπτική ανάπτυξης σε αυτόν τον τομέα είναι μεγάλη. Άλλωστε, όπως σωστά επισημαίνει ήδη από το 1925, ο Γάλλος αρχαιολόγος S. Reinach: “το μεγαλύτερο μουσείο του κόσμου είναι ακόμα απροσπέλαστο. Κι εννοώ το βυθό της Μεσογείου”.

Μεταδιδακτορικός Ερευνητής: Αλέξανδρος Τούρτας
Περίοδος Υλοποίησης: 2018-2023

Η συνεχής διαμόρφωση καινούργιων θεωρητικών και αναλυτικών πλαισίων, η ανάπτυξη της τεχνολογίας και τα νέα επιστημονικά δεδομένα που έχουν προκύψει τα τελευταία χρόνια οδηγούν στη διάνοιξη καινούργιων δρόμων προς την αναζήτηση του νοήματος που φέρουν μαζί τους τα υλικά κατάλοιπα του ανθρώπινου πολιτισμού. Ειδικότερα, η τεχνολογία και τα νέα ψηφιακά μέσα που επιτρέπουν την ταχύτατη διάδοση πληροφοριών, την διευρυμένη δυνατότητα πρόσβασης εξ αποστάσεως από ένα ευρύ κοινό και τις επακόλουθες κοινωνικές προσαρμογές ανοίγουν νέους ορίζοντες και προοπτικές στον τρόπο προβολής των μουσειακών αντικειμένων, αλλά και σε ότι αφορά την αναζήτηση ερμηνειών.

Το κύριο ερευνητικό ζητούμενο της παρούσας μελέτης αποτελεί η επανεστίαση στο μουσειακό αντικείμενο και η επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο αυτό παρουσιάζεται, εκτίθεται και συνομιλεί με τον επισκέπτη εξεταζόμενο μέσα στα προαναφερθέντα αναλυτικά και θεωρητικά πλαίσια. Η μελέτη στοχεύει α) στην αξιολόγηση των σύγχρονων θεωρητικών προσεγγίσεων στο βαθμό που αυτές σχετίζονται με τις σχέσεις ανθρώπων/κοινωνιών και αντικειμένων, αφ’ ενός τις σχέσεις των ανθρώπων/κοινωνίας που κατασκεύασε και χρησιμοποίησε τα εκτιθέμενα αντικείμενα, αφ’ ετέρου τη σχέση των επισκεπτών με τα αντικείμενα μέσα στην έκθεση· β) στη διερεύνηση του ρόλου του διαλόγου του φυσικού με το ψηφιακό αντικείμενο προκειμένου αυτός να χρησιμοποιηθεί ως το κύριο αφηγηματικό εργαλείο σε μια ολοκληρωμένη εκθεσιακή αφήγηση.

TΩς μελέτη περίπτωσης θα χρησιμοποιηθεί η Παλαιολιθική Εποχή και ο τρόπος προβολής των αντίστοιχων αντικειμένων-ευρημάτων στο μουσείο. Η παρούσα έρευνα είναι διεπιστημονική και εμπλέκεται τόσο με την επιστήμη της αρχαιολογίας, όσο και της πολιτισμικής πληροφορικής, των μουσειακών σπουδών, της ανθρωπολογίας και της κοινωνιολογίας. Τέλος απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα ερευνητών της ακαδημαϊκής κοινότητας, στους ειδικούς των μουσείων, αλλά και στο ευρύ κοινό.

Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια: Έλλη Καρκαζή

Αντικείμενο της μεταδιδακτορικής έρευνας αποτελεί η κριτική επισκόπηση της χρήσης της εικόνας στις αρχαιολογικές εκθέσεις, το πώς και σε ποιο βαθμό αυτή υποστηρίζει τις βασικές αφηγηματικές επιλογές και, ιδιαίτερα όσο αφορά την παρουσίαση των διαδικασιών παραγωγής του αρχαιολογικού εκθέματος.

Στόχος είναι τόσο η συγκρότηση ενός θεωρητικού και μεθοδολογικού πλαισίου, όσο και η πειραματική δημιουργία εναλλακτικών εκθεσιακών σεναρίων παρουσίασης αρχαιολογικών και ανασκαφικών χώρων όπου το βασικό αφηγηματικό εργαλείο είναι η στατική και κινούμενη εικόνα, σε αντίθεση με την αντικειμενοκεντρική παράδοση των ελληνικών αρχαιολογικών εκθέσεων.

Μεταδιδακτορικός Ερευνητής: Φώτης Υφαντίδης Περίοδος υλοποίησης: 2021-2023